Wat je moet weten over werken in de kou
Het voelt deze dagen koud aan, met maxima rond het vriespunt. De gevoelstemperatuur ligt plaatselijk zelfs rond de – 9°C. Als een werkplek te koud is, kunnen werknemers minder goed presteren en bovendien ziek worden.
De werkgever is verplicht maatregelen te nemen om gezondheidsschade door kou te voorkomen.Werkgevers moeten maatregelen treffen om gezondheidsschade als gevolg van kou te voorkomen. Zoals:
- persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar stellen;
- de duur van de werkzaamheden verkorten;
- de werkzaamheden laten afwisselen met werk op een warme plek.
Risicoʼs van werken in de kou
Het menselijk lichaam probeert via de stofwisseling een balans te behouden waarbij de ‘kerntemperatuurʼ (de inwendige lichaamstemperatuur) op 37 ̊C blijft.
Als de kerntemperatuur met meer dan een halve graad daalt, dan kunnen lichaamsfuncties verstoord raken. Bij een nog lagere temperatuur (minder dan 35 ̊C ) is er sprake van onderkoeling (hypothermie). Door onderkoeling kan uiteindelijk hartstilstand optreden.
Mensen met een kans op een verminderde doorbloeding vanwege een ziekte of gebrek kunnen sneller last van kou hebben. Ook kan kou effecten hebben zoals koude vingers en handen en koude voeten, oren of neus. Vrouwen blijken hier vaker gevoeliger voor dan mannen. Mensen die lijden aan het fenomeen van Raynaud hebben sneller last van koude vingers, die uiteindelijk zelfs zeer pijnlijk kunnen worden.
Gevoelstemperatuur (windchill)
Niet alleen de temperatuur zegt iets over kou, ook de luchtverplaatsing (tocht of wind) speelt een rol. Luchtverplaatsing laat een vochtige huid sterker afkoelen of blaast het luchtisolatielaagje weg door de kleding heen. Hierdoor koelt het lichaam extra af. In dit geval is het beter om niet over de luchttemperatuur te spreken maar over de gevoelstemperatuur. Via gestandaardiseerde methoden zoals de Wind chill index is de gevoelstemperatuur te berekenen. Dit kan onder andere op de site van het KNMI.
Maatregelen bij werken in de kou
Werkgevers moeten maatregelen treffen om gezondheidsschade als gevolg van kou te voorkomen.
Maatregelen die te nemen zijn bij kou zijn bijvoorbeeld:
- Scherm de werkplek af van kou, wind of regen.
- Laat werknemers pauzeren in een warme ruimte.
- Verstrek warme dranken.
Schaf gereedschap aan dat is voorzien van isolerend materiaal. - Laat gereedschap niet liggen op een koude plek (vooral ʼs nachts niet).
- Verstrek heatpacks. Een heatpack is een warmtebron die via een chemische reactie warmte produceert en die je in je zak kunt stoppen.
Meer informatie over werken in de kou is te vinden op de website van FNV Bondgenoten.
Vorstverlet in de bouw
De bouw heeft bedrijfseigen regels opgesteld voor het werken onder koude omstandigheden. Deze regels zijn terug te vinden in de cao voor Bouwnijverheid.
De belangrijkste punten hieruit zijn:
- Bij een gevoelstemperatuur lager dan -6 ̊C mogen werknemers die onder die CAO werken het werk neerleggen. Let op: Het gaat om gevoelstemperatuur, het hoeft dus niet echt hard te vriezen.
- Als bij een tweede meting om 10.30 uur de gevoelstemperatuur nog steeds onder de -6 ̊C ligt, mag de werknemer naar huis. Tenzij de werkgever hem passend vervangend werk aanbiedt. Let op: De meting van het KNMI-station dat het dichtst bij het postcodegebied van de werkplek ligt, is maatgevend.
- Ook als de werkplek door sneeuw of ijzel onbegaanbaar is of als er geen beschermende kleding beschikbaar is, mag de werknemer het werk weigeren.
- Bij dergelijk (vorst)verlet wordt het loon van de werknemer gewoon doorbetaald door de werkgever.
Ook in andere caoʼs zijn afspraken opgenomen over werken in de kou. Kijk voor meer informatie op de website van FNV Bondgenoten.
Veel voorkomende koude beroepen
Werknemers die in de buitenlucht werken kunnen te maken krijgen met kou, met name in de winter.
Het gaat bijvoorbeeld om bouwvakkers, stratenmakers, tuinmannen, postbodes, politieagenten en werknemers in de agrarische sector.
Werknemers die in grote tochtige onverwarmde loodsen werken kunnen ook last hebben van kou op het werk. Net als werknemers in koel- en vrieshuizen, werknemers in de vis- en vleesverwerking en slagers, hoewel de wind hier geen rol van betekenis speelt.
Op de website van FNV Bondgenoten is een checklist te vinden voor werken in koel- en vrieshuizen, bedoelt voor iedereen die werkt in een koel- of vrieshuis, of in de koelcel bij een transportbedrijf, distributiecentrum of supermarkt. Met de checklist kun je snel beoordelen of de situatie in jouw bedrijf in orde is.
Arbowet en werken bij lage temperaturen
Het Arbobesluit (artikel 6.1) bepaalt dat de temperatuur op de werkplek of van het product dat moet worden bewerkt niet nadelig mag zijn voor de gezondheid van de werknemer.
Hoewel er geen specifieke temperaturen worden genoemd, is wel bepaald dat werkgevers er alles aan moeten doen om gezondheidsklachten te voorkomen.
Als een lage temperatuur niet vermeden kan worden moet de werkgever:
- persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar stellen;
- de duur van de werkzaamheden verkorten;
- werkzaamheden afwisselen met werk op een warme plek.
Meer informatie over werken in de kou is te vinden op de website van FNV Bondgenoten. Bekijk ook de gevoelstemperatuur (de ‘windchillʼ) in jouw regio. Op de website van de KNMI staat meer informatie over wat de gevoelstemperatuur precies is. En kijk ook eens tussen deze links.
